درد ریه ممکن است به‌صورت احساس‌های تیز و خنجری باشد که هنگام سرفه، عطسه، یا نفس عمیق بدتر می‌شود. برخی دیگر ممکن است درد مبهم، سوزشی، تیرکشنده یا درد آزاردهنده (مانند جویده شدن) را تجربه کنند. گرچه درد ریه همیشه نشانهٔ یک مشکل جدی نیست، اما تجربهٔ آن می‌تواند ترسناک باشد و مهم است که با یک ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت مطرح شود. درمان‌های خانگی و درمان‌های پزشکی می‌توانند به کاهش درد و پیشگیری از عوارض کمک کنند.

علت‌های احتمالی درد ریه

ریه‌های شما در حفرهٔ قفسهٔ سینه قرار دارند؛ فضایی توخالی در سینه که ریه‌ها، قلب، مری، بافت‌ها و ساختارهای پشتیبان مانند عضلات، رگ‌های خونی، استخوان‌ها و اعصاب را در خود جای می‌دهد. قفسهٔ دنده‌ها از ریه‌ها محافظت می‌کند و پلورا غشای محافظی است که ریه‌ها را می‌پوشاند و از آن‌ها محافظت و حمایت می‌کند. هرگونه مشکل در هر یک از این اندام‌ها یا ساختارها می‌تواند باعث درد ریه یا درد در ناحیهٔ اطراف آن شود.

درک علت‌های درد ریه می‌تواند به شما کمک کند منبع احتمالی ناراحتی‌تان را شناسایی کنید. ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت می‌تواند علت را تأیید کرده و درمان‌های مؤثری برای کمک به بهبود وضعیت شما ارائه دهد.

عفونت‌های تنفسی

عفونت‌های تنفسی ویروسی، باکتریایی و قارچی مانند برونشیت، کووید-۱۹، ذات‌الریه و سل از علل شایع درد ریه هستند. عفونت‌های تنفسی سبب التهاب و تحریک در مجاری تنفسی و بافت‌های ریه می‌شوند و این موضوع به احساس فشار در قفسهٔ سینه و درد ریه می‌انجامد که ممکن است هنگام نفس‌کشیدن، سرفه یا عطسه بدتر شود.

بسته به نوع و شدت عفونت، درد ممکن است به صورت یک درد مبهم یا یک درد تیز و خنجری احساس شود. سایر علائم شایع عفونت‌های تنفسی عبارت‌اند از:

. تب

. لرز

. خستگی

. سرفهٔ خلط‌دار یا بالا آوردن مخاط

. گلودرد

. تنگی نفس

پلورزی

پلورزی یا پلوریت به التهاب پلورا گفته می‌شود؛ بافتی نازک که ریه‌ها و دیوارهٔ داخلی قفسهٔ سینه را می‌پوشاند و از ریه‌ها محافظت و حمایت می‌کند. التهاب پلورا معمولاً موجب درد مبهم و آزاردهنده یا احساس سوزش هنگام نفس عمیق، عطسه یا سرفه می‌شود. این درد ممکن است به شانه و بالای پشت گسترش یابد.

بسیاری از شرایط می‌توانند موجب پلورزی شوند، ازجمله عفونت‌های تنفسی، تروما یا آسیب قفسهٔ سینه، اختلالات خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس اریتماتوی سیستمیک (لوپوس) و برخی سرطان‌ها.

آمبولی ریه (لختهٔ خون)

آمبولی ریه لختهٔ خونی است که در ناحیه‌ای دیگر از بدن (معمولاً در پا) تشکیل می‌شود، جدا می‌گردد، از طریق جریان خون حرکت می‌کند و در یکی از شریان‌های ریه گیر می‌افتد. آمبولی ریه جریان خون‌رسانی به ریه را محدود می‌کند و موجب درد تیز و خنجری در یک سمت ریه می‌شود که هنگام نفس عمیق یا سرفه شدت می‌گیرد. سایر علائم عبارت‌اند از:

. تنگی نفس ناگهانی که ممکن است حتی در استراحت هم وجود داشته باشد و با فعالیت شدیدتر شود.

. تپش قلب یا افزایش ضربان قلب

. سبکی سر یا غش

. احتمال وجود سرفه همراه با خون

هر کسی ممکن است دچار آمبولی ریه شود، اما خطر آن در افرادی که با چاقی، سرطان، بیماری قلبی یا بیماری ریوی زندگی می‌کنند یا اخیراً جراحی داشته‌اند بیشتر است. بی‌تحرکی طولانی مانند استراحت طولانی‌مدت در تخت، سفرهای طولانی (مثل پروازهای طولانی یا سفرهای جاده‌ای) و مصرف داروهای هورمونی مانند قرص‌های جلوگیری از بارداری یا درمان جایگزینی هورمون نیز می‌تواند خطر تشکیل این لختهٔ خون را افزایش دهد.

بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)

بیماری انسدادی مزمن ریه (Chronic Obstructive Pulmonary Disease – COPD) یک بیماری بلندمدت و پیشروندهٔ ریه است که سبب آسیب به مجاری تنفسی و بافت ریه می‌شود، جریان هوا را محدود می‌کند و نفس کشیدن را دشوار می‌سازد. تا حدود ۵۴٪ از افراد مبتلا به COPD گزارش می‌دهند که درد ریه را تجربه می‌کنند.

افراد مبتلا به COPD اغلب دچار هایپراینفلِیشن یا «بیش‌اتساع ریه» هستند؛ یعنی ریه‌ها به دلیل گیرافتادن هوا بیش از اندازهٔ معمول منبسط می‌شوند. ریه‌های بیش‌اتساع‌یافته می‌توانند به رباط‌ها، مفاصل و عضلاتی که در تنفس و حفظ وضعیت بدن نقش دارند فشار وارد کنند و این مسئله می‌تواند در ایجاد درد ریه در قفسهٔ سینه و قسمت بالای پشت نقش داشته باشد. سرفه نیز می‌تواند به درد عضلانی در ناحیهٔ قفسهٔ سینه منجر شود، که برخی افراد آن را به‌صورت درد ریه احساس می‌کنند.

سایر علائم COPD عبارت‌اند از:

. تنگی نفس، به‌خصوص هنگام فعالیت بدنی

. خس‌خس یا صدای سوت هنگام تنفس

. سرفهٔ مزمن

. احساس فشار یا سنگینی در قفسهٔ سینه

. خستگی

پنوموتوراکس (ریهٔ فروریخته)

پنوموتوراکس زمانی رخ می‌دهد که هوا از ریه خارج شده و فضای بین ریه و دیوارهٔ قفسهٔ سینه را پر می‌کند. با تجمع هوا در این فضا، فشار ایجادشده سبب می‌شود ریه هنگام دم نتواند به‌طور طبیعی منبسط شود و در نتیجه به‌صورت کامل یا جزئی فروبپاشد.

این وضعیت موجب درد ناگهانی و تیز در قفسهٔ سینه می‌شود که با تنفس یا حرکت بدتر می‌گردد. سایر علائم شامل موارد زیر هستند:

. تنگی نفس

. سیانوز یا آبی شدن ناخن‌ها یا پوست به دلیل کمبود اکسیژن (به‌ویژه در پنوموتوراکس بزرگ یا تنشی)

. خستگی

. تنفس سریع

. افزایش ضربان قلب

. سرفهٔ خشک یا تیز

آسیب‌های ناحیهٔ قفسهٔ سینه و فعالیت‌هایی که با تغییرات شدید فشار هوا همراه‌اند؛ مانند غواصی اسکوبا یا سفر هوایی می‌توانند خطر ریهٔ فروریخته را افزایش دهند. پنوموتوراکس همچنین ممکن است در افراد مبتلا به برخی بیماری‌های ریوی مانند فیبروز کیستیک، آسم، ذات‌الریه و COPD نیز ایجاد شود.

سرطان ریه

سرطان ریه زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های غیرطبیعی بدون کنترل رشد کرده و تومور تشکیل می‌دهند. درد قفسهٔ سینه یا درد ریه از شایع‌ترین علائم سرطان ریه است، اما نحوهٔ بروز این درد در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد. برخی آن را به‌صورت درد مبهم یا احساس فشار در قفسهٔ سینه توصیف می‌کنند، در حالی که برخی دیگر آن را درد در داخل ریه می‌دانند که هنگام نفس عمیق، سرفه یا خنده بدتر می‌شود.

سایر علائم سرطان ریه می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

. سرفهٔ مداوم یا تشدیدشونده

. کاهش وزن بی‌دلیل

. خستگی

. تنگی نفس

. کاهش اشتها

. گرفتگی صدا

. سرفه همراه با خون یا مخاط زنگاری‌رنگ

. عفونت‌های مکرر دستگاه تنفسی فوقانی (مانند برونشیت یا ذات‌الریه)

علل دیگر

گاهی افراد درد ناشی از اندام‌ها یا ساختارهای دیگر در قفسهٔ سینه را به‌صورت درد ریه احساس می‌کنند. علل احتمالی درد قفسهٔ سینه که ممکن است شبیه درد ریه باشد عبارت‌اند از:

. کوستوکندریت: التهاب غضروفی که استخوان‌های دنده را به استخوان جناغ متصل می‌کند و می‌تواند سبب درد تیز و خنجری شود.

. بیماری رفلاکس معده به مری (GERD): هنگامی رخ می‌دهد که اسید معده وارد مری شود و سبب درد سوزشی یا فشاری در قفسهٔ سینه شود، اغلب پس از غذاخوردن یا دراز کشیدن.

. حملهٔ قلبی: زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به قلب مسدود می‌شود و منجر به درد شدید قفسهٔ سینه، فشار یا احساس فشردگی می‌شود که می‌تواند به بازوها، گردن، شانه‌ها و فک انتشار یابد.

. پریکاردیت: التهاب پریکارد، پوشش کیسه‌مانند اطراف قلب، که سبب درد تیز و خنجری در قفسهٔ سینه می‌شود و ممکن است به گردن، پشت یا شانه انتشار یابد و با نفس عمیق، سرفه، بلع یا خوابیدن به حالت طاق‌باز بدتر شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

به دلیل اینکه علل درد ریه بسیار متفاوت است و برخی از آن‌ها جدی هستند و نیاز به درمان فوری دارند، مهم است که هر زمان درد ریهٔ مداوم، رو به وخامت یا شدید داشتید، به یک ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت مراجعه کنید. همچنین اگر درد ریه همراه با هر یک از علائم زیر باشد باید به پزشک مراجعه کنید:

. تنگی نفس

. خس‌خس

. تب

. سرفهٔ مزمن

. عفونت‌های مکرر یا مزمن تنفسی

. سرگیجه یا سبکی سر

. خستگی

. کاهش وزن

برخی شرایط ایجادکنندهٔ درد ریه، در صورت درمان نشدن، جدی و حتی تهدیدکنندهٔ زندگی هستند. اگر درد تیز و ناگهانی ریه یا درد قفسهٔ سینه را تجربه کردید؛ به‌ویژه اگر همراه با علائم زیر باشد، فوراً به اورژانس مراجعه کنید:

. افزایش سرعت ضربان قلب یا تنفس

. غش

. سرفهٔ خونی

. دردی که به بازوها، گردن، شانه‌ها یا فک انتشار می‌یابد

. تهوع و استفراغ

چگونه ارائه‌دهندگان خدمات سلامت درد ریه را تشخیص می‌دهند؟

تشخیص علت درد ریه با معاینهٔ فیزیکی و بررسی سابقهٔ پزشکی شما آغاز می‌شود. ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت دربارهٔ علائم شما سؤال خواهد کرد، از جمله اینکه درد ریه را در کجا احساس می‌کنید، چه مدت ادامه دارد، ماهیت درد چگونه است و چه فعالیت‌هایی موجب تشدید یا بهبود آن می‌شود. آن‌ها همچنین دربارهٔ عوامل خطر بیماری‌های ریوی سؤال می‌کنند، مانند:

. مواجهه‌های محیطی یا شغلی با محرک‌های ریه

. سابقهٔ خانوادگی بیماری‌های ریوی و سابقهٔ سفر

. اینکه آیا سیگار می‌کشید یا از مواد استنشاقی دیگر مانند کانابیس یا سیگارهای الکترونیکی (ویپ) استفاده می‌کنید

در طول معاینهٔ فیزیکی، ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت با استفاده از گوشی پزشکی هنگام تنفس شما به صداهایی مانند خس‌خس، ترک‌خوردگی (کرکل)، یا الگوهای غیرعادی تنفسی گوش می‌دهد.

برای کمک به تشخیص علت درد ریه، ممکن است انجام آزمایش‌های تشخیصی را تجویز کند یا اگر به بیماری ریوی مشکوک باشد شما را به متخصص ریه (پولمونولوژیست)، پزشک متخصص تشخیص و درمان بیماری‌های ریوی، ارجاع دهد. این آزمایش‌ها بسته به علائم و سابقهٔ پزشکی شما می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

آزمایش‌های تصویربرداری: عکس‌برداری با اشعهٔ ایکس، سی‌تی‌اسکن (CT)و ام‌آرآی (MRI) که تصاویر دقیقی از ریه‌ها و ساختارهای اطراف ارائه می‌دهند و به شناسایی ناهنجاری‌ها کمک می‌کنند.

آزمایش خون: به تشخیص یا رد علت‌های احتمالی درد ریه مانند عفونت‌های باکتریایی یا بیماری‌های خودایمنی کمک می‌کنند.

آزمایش‌های عملکرد ریوی: اسپیرومتری، تست‌های حجم ریه و تست نیتریک‌اکسید بازدمی (FeNO) ظرفیت و عملکرد ریه را می‌سنجند تا مشخص شود ریه‌ها چقدر خوب کار می‌کنند و به تشخیص بیماری‌هایی مانند COPD کمک می‌کنند.

آندوسکوپی: اگر ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت به بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) مشکوک باشد، آندوسکوپی انجام می‌شود که شامل وارد کردن یک لولهٔ باریک از گلو برای مشاهدهٔ مری و بررسی نشانه‌های التهاب یا ناهنجاری‌ها است.

برونکوسکوپی: روشی که شامل وارد کردن یک لولهٔ باریک مجهز به دوربین از طریق گلو به درون ریه‌ها برای بررسی مجاری هوایی و بافت ریه است.

الکتروکاردیوگرام (EKG): آزمایشی که فعالیت الکتریکی قلب را اندازه‌گیری می‌کند تا احتمال حملهٔ قلبی رد شود.

چگونه درد ریه را درمان کنیم؟

درمان درد ریه به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. ارائه‌دهندهٔ خدمات سلامت یک برنامهٔ درمانی طراحی خواهد کرد که علت درد ریه را برطرف کند، ناراحتی شما را کاهش دهد و به درمان یا مدیریت بیماری کمک کند.

راهکارهای خانگی

مراقبت‌های خودسرانه در خانه می‌توانند به مدیریت برخی علل درد ریه کمک کنند. این اقدامات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

داروهای مسکن بدون نسخه (OTC): داروهایی مانند ایبوپروفن (Advil) یا ناپروکسن (Aleve) می‌توانند درد خفیف تا متوسط و التهاب را کاهش دهند، به‌ویژه اگر درد ناشی از کشیدگی عضلات، کوستوکندریت یا عفونت تنفسی همراه با دردهای بدن باشد.

تمرینات تنفسی: تمرین‌هایی مانند تنفس عمیق یا تنفس دیافراگمی می‌توانند عملکرد و ظرفیت ریه‌ها را در افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند COPD بهبود بخشند.

استراحت و سیراب نگه‌داشتن بدن: نوشیدن مایعات و استراحت کافی می‌تواند به بدن کمک کند تا از عفونت‌های تنفسی مانند ذات‌الریه یا برونشیت بهبود یابد.

اجتناب از محرک‌ها: محدود کردن مواجهه با محرک‌هایی که به ریه‌ها آسیب می‌رسانند، مانند دود سیگار و بخارات شیمیایی، می‌تواند از تشدید درد ریه جلوگیری کند.

درمان‌های پزشکی

بسیاری از شرایط مرتبط با درد ریه نیازمند درمان‌های پزشکی هستند. بسته به تشخیص شما، این درمان‌ها ممکن است کوتاه‌مدت باشند. با این حال، اکثر شرایط نیازمند مدیریت و درمان مادام‌العمر برای جلوگیری از تشدید درد ریه و عوارض هستند. برنامهٔ درمانی شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

داروهای تجویزی: آنتی‌بیوتیک‌ها (برای عفونت‌های باکتریایی)، برونکودیلاتورها یا استنشاقی‌ها (برای COPD)، شیمی‌درمانی (برای سرطان ریه)، یا داروهایی برای مدیریت رفلاکس اسید معده (برای GERD).

جراحی: جراحی برای درمان سرطان ریه، آمبولی ریه، یا پنوموتوراکس (ریهٔ فروریخته).

اکسیژن‌درمانی: برخی بیماری‌های ریوی که توانایی ریه‌ها در تأمین اکسیژن بدن را کاهش می‌دهند، ممکن است نیاز به اکسیژن‌درمانی برای بهبود تنفس داشته باشند.

برنامه‌های توان‌بخشی ریوی: می‌توانند به افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن ریوی کمک کنند تا تنفس خود را بهبود دهند، انرژی خود را حفظ کنند و سبک زندگی سالم‌تری داشته باشند.